Program „Przedszkole i Szkoła Promujące Zdrowie” (PPZ i SzPZ) realizowany jest w Polsce we wszystkich województwach. Na poziomie krajowym koordynacja Programu usytuowana jest w Wydziale Profilaktyki i Promocji Zdrowia Ośrodka Rozwoju Edukacji (dalej WPPZ ORE) a odpowiedzialny jest Krajowy koordynator sieci PPZ/SzPZ. Na poziomie wojewódzkim koordynacją pracy sieci PPZ/SzPZ zajmują się koordynatorzy wojewódzcy, którzy mają możliwość powołania rejonowych koordynatorów Programu. Lista aktualnych koordynatorów wraz z danymi kontaktowymi znajduje się na stronie ORE Lista wojewódzkich i rejonowych koordynatorów programu
W celu upowszechniania Programu w 2023 r. WPPZ ORE podjęło następujące działania:
- Zorganizowano dwie edycje szkolenia e-learningowego „Tworzenie i rozwój szkoły promującej zdrowie”. Celem szkolenia było zapoznanie uczestników z koncepcją Programu oraz podniesienie ich kompetencji w zakresie tworzenia, planowania i ewaluacji działań w szkołach promujących zdrowie.
- W ramach współpracy z rejonowymi, szkolnymi i przedszkolnymi koordynatorami Programu gościliśmy w ORE przedstawicieli Podkarpackiej Sieci Przedszkoli i Szkół Promujących Zdrowie. Podczas spotkania, omawiane były działania oraz zagadnienia związane z rozwojem Programu i możliwości dalszej współpracy. Goście mieli okazję wysłuchać wykładu „Higiena cyfrowa, jako nowe wyzwania edukacji zdrowotnej” dr hab. Magdaleny Woynarowskiej z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
W ramach tej wizyty koordynatorzy odwiedzili 3 szkoły z Mazowieckiej Sieci Przedszkoli i Szkół Promujących Zdrowie.
- Nawiązana została współpraca badawcza z dr Kariną Leksy z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w obszarze edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Przeprowadzone zostały badania wśród szkolnych koordynatorów szkół promujących zdrowie na terenie całego kraju w celu oceny wdrażania zasad Programu oraz wskazania czynników warunkujących skuteczność promocji zdrowia
w szkołach należących do sieci SzPZ. Raport pt. Wdrażanie działań prozdrowotnych w placówkach należących do Krajowej Sieci Szkół Promujących Zdrowie dostępny jest na stronie ORE.
- Zorganizowane zostało spotkanie informacyjno-konsultacyjne „Wspieranie rozwoju i podnoszenie jakości pracy przedszkoli i szkół promujących zdrowie” z wojewódzkimi koordynatorami. Celem spotkania było doskonalenie kompetencji w zakresie koordynowania Programu na poziomie wojewódzkim, wymiana doświadczeń wypracowanych w wojewódzkich sieciach PPZ i SzPZ, omówienie wniosków i raportów z autoewaluacji oraz zidentyfikowanie kierunków i potrzeb dla dalszego rozwoju i upowszechniania idei Programu.
- Na podstawie rekomendacji Centralnej Kapituły Krajowego Certyfikatu PPZ i SzPZ działającej przy Ośrodku Rozwoju Edukacji, Minister Edukacji i Nauki w grudniu 2023 r. przyznał to wyróżnienie 39 placówkom z 10 województw.
W roku 2023 program „Przedszkole i Szkoła Promujące Zdrowie” był realizowany ogółem
w 2990 placówkach. Poniżej liczba przedszkoli i szkół promujących zdrowie realizujących Program w Polsce wg województw (stan na grudzień 2023 r.).
| Województwo | Liczba przedszkoli i szkół w sieci w 2023 r. |
| dolnośląskie | 145 |
| kujawsko-pomorskie | 34 |
| lubelskie | 114 |
| lubuskie | 175 |
| łódzkie | 309 |
| małopolskie | 350 |
| mazowieckie | 86 |
| opolskie | 82 |
| podkarpackie | 265 |
| podlaskie | 63 |
| pomorskie | 348 |
| śląskie | 499 |
| świętokrzyskie | 115 |
| warmińsko-mazurskie | 111 |
| wielkopolskie | 134 (dane za 2022) |
| zachodniopomorskie | 160 |
| RAZEM | 2990 |
W 2023 roku do sieci przedszkoli i szkół promujących zdrowie dołączyło 94 nowych placówek. Ze sprawozdań wojewódzkich koordynatorów wynika, że w celu wspierania i inspirowania nauczycieli oraz przedszkolnych i szkolnych koordynatorów, organizowali oni spotkania z zakresu:
- udzielenia wsparcia merytorycznego na różnych etapach realizacji Programu (zapoznania się z koncepcją i obowiązujących procedur na etapie wojewódzkim
i krajowym, diagnozy, budowania planu, korzystania z narzędzi do autoewaluacji, konstruowania raportu z działalności, przygotowania przedszkoli, szkół i szkół specjalnych do ubiegania się o wojewódzki/krajowy certyfikat),
- współpracy i samodoskonalenia w ramach sieci, bieżącego funkcjonowania sieci, np. planowania pracy sieci i wspólnych działań dla poszczególnych szczebli edukacyjnych według zgłoszeń placówek na dany rok,
- organizowania wizyt studyjnych, upowszechniających dorobek oraz popularyzujących dobre praktyki w szkołach i przedszkolach promujących zdrowie,
- inicjatyw i przedsięwzięć prozdrowotnych, możliwych do realizacji w szkołach, w tym programów edukacyjnych i projektów.
Ponadto, wojewódzcy koordynatorzy organizowali spotkania promujące Program wśród innych placówek nienależących do sieci, a także wojewódzkie uroczystości wręczenia Wojewódzkich Certyfikatów PPZ i SzPZ, brali również udział w publicznych prezentacjach przedszkoli i szkół dotyczących ich dorobku w realizacji Programu.
W sieciach wojewódzkich były organizowane różne formy doskonalenia: seminaria, szkolenia i warsztaty z zakresu tworzenia przedszkoli i szkół promujących zdrowie, jak i konferencje
w obszarze szeroko pojętej edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyki, takie jak:
- promocja zdrowia i inicjatyw prozdrowotnych w placówkach oświatowych,
- klimat społeczny a dobrostan w środowisku edukacyjnym,
- edukacja ekologiczna,
- zdrowe odżywianie i promowanie aktywności ruchowej,
- wsparcie dziecka z cukrzycą,
- ochrona i wzmocnienie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży,
- negocjacje i rozwiazywanie konfliktów; komunikacja i mediacje w szkole – wsparcia dla szkół i placówek w obszarze rozwiazywania konfliktów i przeciwdziałaniu przemocy,
- radzenie sobie ze stresem,
- bezpieczeństwo cyfrowe,
- przeciwdziałanie zagrożeniom dzieci i młodzieży środkami psychoaktywnymi, uzależnienie od Internetu i smartfona i in.
Realizatorzy programu w województwach i rejonach zwracają uwagę na zaangażowanie całej społeczności szkolnej oraz osób koordynujących Program w promowanie zdrowego stylu życia; na otwartą i dobrą atmosferę w wojewódzkich zespołach oraz sprawną komunikację; większe zainteresowanie szkół i przedszkoli w pozyskiwaniu certyfikatów wojewódzkich/krajowych; pozytywną ocenę działań podejmowanych w ramach realizacji programu przez środowisko przedszkolne/szkolne i lokalne; promowanie w środowisku przedszkolnym/szkolnym przez kuratorium oświaty w rejonach wizytacyjnych koncepcji promocji zdrowia jako bazy do tworzenia przedszkoli/szkół promujących zdrowie.
W upowszechnianiu Programu na poziomie wojewódzkim, podejmowana jest współpraca
i działania na rzecz promocji zdrowia przy wykorzystaniu kompetencji osób różnych specjalności oraz zaangażowaniu różnych instytucji środowiska lokalnego:
- jednostek samorządu terytorialnego,
- kuratoriów oświaty,
- placówek doskonalenia nauczycieli,
- stacji sanitarno-epidemiologicznych,
- lokalnych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia,
- oddziałów terenowych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa,
- uczelni wyższych,
- poradni psychologiczno-pedagogicznych.
Koordynatorzy zwracają uwagę na wyzwania związane z upowszechnianiem Programu
w województwach. Niektóre z nich dotyczą funkcjonowania sieci wojewódzkiej a inne odnoszą się do wdrażania programu na poziomie placówki (przedszkole, szkoła).
Utrudnienia w realizacji Programu na poziomie wojewódzkim związane są z:
- zmianami kadrowymi wojewódzkich koordynatorów,
- pozyskaniem środków na finansowanie form doskonalenia oraz realizację zadań związanych z funkcjonowaniem sieci wojewódzkiej,
- ograniczeniem wsparcia działań placówek, które realizują zadania w ramach sieci PPZ
i SzPZ, ze strony niektórych organów prowadzących (np. koszty delegacji służbowych).
Na poziomie placówki wyzwania związane z wdrażaniem Programu polegają na:
- zwiększeniu zainteresowania przystąpieniem nowych przedszkoli i szkół do Programu w niektórych województwach;
- umiejętność przekazania idei Programu oraz kontynuacja działań promocji zdrowia
w placówce (planowanie i wdrażanie) w przypadku zmian personalnych przedszkolnych/szkolnych koordynatorów oraz na stanowiskach kierowniczych
w placówkach w trakcie wdrażania Programu;
- odpowiednie wspieranie przedszkolnych/szkolnych koordynatorów i zespołów promocji zdrowia poprzez zaangażowaniu dyrektorów placówek w ten proces;
- systematyczna certyfikacja i odnawianie certyfikatów na kolejny okres przez placówki, którym wygasł termin przyznania certyfikatu.
Pomimo tych wyzwań, wojewódzcy koordynatorzy podkreślają, że nowe szkoły i przedszkola dołączają do wojewódzkich sieci przedszkoli i szkół promujących zdrowie (94 nowych placówek w 2023), ubiegają się o nadanie wojewódzkiego/krajowego certyfikatu oraz kontynuują pracę w Programie.
Życzymy dalszych sukcesów w tworzeniu i rozwoju przedszkoli i szkół promujących zdrowie!
Opracowała:
Valentina Todorovska-Sokołowska
Krajowy koordynator programu „Przedszkole i Szkoła Promujące Zdrowie”
