Co zrobić, by właściwie wpływać na rozwój uczniów i być dobrym wychowawcą? Jak realizować zadania wychowawczo-profilaktyczne na lekcjach przedmiotowych i godzinach wychowawczych? Gdzie szukać rekomendacji w zakresie skutecznej profilaktyki w szkole?
Te i inne pytania nauczyciele zadają sobie na co dzień, nie tylko w związku z początkiem nowego semestru czy roku szkolnego. Wychodząc im naprzeciw, przypominamy o publikacji „Profilaktyka w szkole. Stan i rekomendacje dla systemu oddziaływań profilaktycznych w Polsce” pod redakcją Roberta Porzaka. Może ona być pomocna podczas kolejnej diagnozy szkolnych potrzeb oraz monitorowania działań podejmowanych w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego.
Zapraszamy do zapoznania się z wybranymi wnioskami zawartymi w trzeciej części opracowania.
- Zajęcia profilaktyczne prowadzone wśród uczniów w wieku 7–9 lat przyczyniają się do wzrostu zachowań pożądanych.
- Działania profilaktyczne wymagają koncentracji na wspieraniu uczniów w radzeniu sobie z obciążeniami edukacyjnymi, rozwijaniu pozytywnej samooceny i kształtowaniu prawidłowych relacji rówieśniczych.
- We wzmacnianie zachowań pozytywnych powinni być angażowani rodzice.
- Wśród uczniów w wieku 10–13 lat zwiększa się częstotliwość zachowań ryzykowanych, dlatego w tej grupie szczególnie zaleca się rozszerzenie działań o realizację programów rekomendowanych.
- Specjaliści szkolni oraz pozaszkolni, profesjonalnie przygotowani do prowadzenia zajęć profilaktycznych, swoimi działaniami w istotny sposób przyczyniają się do obniżenia spożycia alkoholu przez uczniów oraz wpływają na występowanie zachowań pożądanych wśród uczniów.
- Uczniowie w wieku 14–16 lat częściej stosują różnego rodzaju substancje psychoaktywne, zazwyczaj sięgają po alkohol.
- W tej grupie wiekowej wzrasta ilość zachowań ryzykownych, występują także zachowania agresywne i przemocowe.
- Dobre rezultaty, także w zakresie zmniejszania ryzyka palenia tytoniu, dają dostosowane do potrzeb uczniów tematyczne godziny wychowawcze.
- Badania młodzieży w wieku 17–19 lat wskazują na wzrost zażywania różnego rodzaju substancji psychoaktywnych, na podobnym poziomie utrzymuje się występowanie zachowań agresywnych i przemocowych. Uczestnicy programów rekomendowanych rzadziej spożywają alkohol.
- Szczególnie dla młodzieży licealnej oddziaływania profilaktyczne nauczycieli są istotnym czynnikiem zmniejszający negatywny wpływ rówieśników czy środowiska rodzinnego.
- Wśród uczniów technikum i zasadniczych szkół zawodowych najskuteczniejsze w swoich oddziaływaniach są rekomendowane programy profilaktyczne.
- Uczniowie potrzebują umiejętności konstruktywnego radzenia sobie ze stresem oraz zarządzania emocjami, aby zmniejszyć ilość występowania zachowań ryzykownych.
- Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi według badań znacznie częściej niż ich rówieśnicy są ofiarami przemocy.
- Wyniki badań wskazują nasilenie występowania przemocy relacyjnej, manifestującej się przez izolowanie czy manipulowanie relacjami w grupie.
- W zakresie redukcji przemocy rówieśniczej działania powinny koncentrować się poza indywidualną pracą z ofiarami i sprawcami, także na prowadzeniu działań względem biernych obserwatorów przemocy.
- Tematyczne godziny wychowawcze realizowane w kolejnych latach są działaniami sprzyjającymi aktywizowaniu uczniów i istotnie zmniejszają ilość kompulsywnych zachowań agresywnych czy sięganie przez uczniów po używki.
- Potrzebne jest profesjonalne przygotowanie nauczycieli w zakresie prowadzenia krótkoterminowych, prostych form w wymagających tego zakresach oddziaływań profilaktycznych.
- Badania potwierdzają pozytywny wpływ wieloletnich programów profilaktycznych realizowanych podczas częstych spotkań z uczniami (ok. 10–30 godzin w ciągu roku szkolnego) – oddziałują na ich zachowanie i jakość budowanych relacji z rówieśnikami oraz rodzicami.
