„Wszyscy wiedzą, że czegoś nie da się zrobić.
I wtedy pojawia się ten jeden, który nie wie, że się nie da, i on właśnie to coś robi.“
Albert Einstein
W ramach realizacji Projektu pozakonkursowego Opracowanie Modelu funkcjonowania Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW), współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego w ramach Priorytetu II dnia 5-6 czerwca 2023 r. odbyła się konferencja ”Rola SCWEW w budowaniu przyjaznego środowiska edukacyjnego”. Wydarzenie zostało zorganizowane w formie on-line.
Konferencja poświęcona była podsumowaniu pilotażowego wdrożenia Modelu SCWEW i prezentacji wniosków wynikających z funkcjonowania SCWEW w środowiskach lokalnych.
Udział w wydarzeniu wzięła kadra SCWEW, przedstawiciele placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, bibliotek pedagogicznych, kuratoriów oświaty, jednostek samorządu terytorialnego, przedszkoli i szkół ogólnodostępnych, uczelni, placówek systemu oświaty i instytucji działających na rzecz edukacji włączającej oraz wszystkie osoby zainteresowane.
W wystąpieniu Jana Kosińskiego-Gortycha Radcy Departamentu Wychowania i Edukacji Włączającej w Ministerstwie Edukacji i Nauki zostało podkreślone znaczenie współpracy w czasie pilotażu SCWEW. Specjalistyczne Centra podejmowały wspólne inicjatywy z instytucjami działającymi na rzecz edukacji. Współpraca była efektywna i dobrze realizowana. Wnioski z pilotażowego wdrożenia pokazują, że środowisko chce ze sobą współpracować, a pilotaż był bardzo potrzebny.
Kolejne wystąpienie miała prof. dr hab. Iwona Chrzanowska, która mówiła m.in. o wyzwaniu uczestnictwa, w którym uczniowie z niepełnosprawnością znajdują się w grupie ryzyka. Mają mniejszą liczbę kolegów i przyjaciół, gdzie częściej postrzegani są w sposób negatywny, oparty na koncentrowaniu się na deficytach. Wspomniała również o nauczycielach, o ich zmęczeniu, który występuje w reakcji na każdy rodzaj aktywności fizycznej i umysłowej. Pojawienie się zmęczenia oznacza wyczerpanie zasobów, ale jest na szczęście procesem odwracalnym.
Wystąpienie pani Agnieszki Pietryki, kierownika SCWEW 1 i SCWEW 2, potwierdziło po raz kolejny, że edukacja jest dla wszystkich. W edukacji dla wszystkich ważna jest otwartość, odwaga i odpowiedzialność. Podkreślała m.in. jak ważne są wypożyczalnie SCWEW, jak się tworzyły, na jakiej podstawie i jak się odbywał dobór sprzętu. Bardzo ważnym elementem w wypowiedzi pani Agnieszki Pietryki było omówienie wsparcia udzielanego nauczycielom, uczniom oraz rodzicom w zakresie korzystania z wypożyczonego sprzętu.
Jolanta Nawrocka w swojej wypowiedzi wymieniła formy wsparcia jakie zostały udzielone nauczycielom, jak były wypracowane i realizowane przez SCWEW. Sieci współpracy i samokształcenia, to jedno z działań, do którego mogli dołączyć nauczyciele z placówek nie objętych wsparciem. Podkreśliła, że SCWEWy przez dwa lata wypracowały wzajemne relacje opierające się na szacunku, zaufaniu, akceptacji, dialogu, chęci współpracy, wymianie doświadczeń, wsparciu w zespole, ale żeby to wszystko osiągnąć najpierw musieli być gotowi na zmianę.
Kolejne wystąpienie miała dr Anna Prokopiuk reprezentująca SCWEW Świdnik, W swojej wypowiedzi odniosła się do superwizji edukacyjnej jako ważnej formy wsparcia nauczycieli, która budziła na początku pilotażu wiele obaw wśród kadry pedagogicznej. Dr Prokopiak podkreśliła, że Superwizja potrzebna jest rodzicom i dzieciom jako wsparcie rodziny. Daje poczucie dbałości. Wspomniała, że należy zadbać również o superwizorów, którzy bardzo angażują się i chcą się dalej rozwijać.
Do wypowiedzi zaproszone zostały również SCWEWy. Przedstawiciele mówili o współpracy z interesariuszami oraz o swoich doświadczeniach związanych z edukacją włączającą w innych krajach, w których mieli możliwość edukację włączającą w innych placówkach zobaczyć np. we Włoszech, w Portugalii czy w Islandii. O modelach SCWEW w innych krajach wypowiadała się również dr hab. prof. Beata Jachimczak. Wszystkie wypowiedzi jasno wskazywały na konieczność przeprowadzenia diagnozy potrzeb zanim rozpocznie się pracę z dzieckiem oraz poszukiwanie przez cały czas pozytywnych rozwiązań. Należy utrzymać i rozwijać wiedzę oraz umiejętności specjalistyczne pracowników aby mogli swoimi działaniami wspierać dzieci.
W pierwszym dniu konferencji swoje wystąpienie miała również pani Anna Sigłowy naczelnik wydziału w Departamencie ds. Polityki Regionalnej, PFRON w Warszawie. Mówiła o bardzo dobrej współpracy z OWiTami, o tym jak wypożyczalnie są ważne, a na terenie całego kraju powstało ich 20. Podkreśliła, że bardzo wiele można było wypracować ze SCWEWami, że to bardzo ważne przedsięwzięcie na skalę całego kraju. Budowanie systemu wsparcia odbywa się z uwzględnieniem wypożyczalni.
Kontynuując tematykę sprzętu, w swoim wystąpieniu odniosła się Aneta Żurek – ekspert SCWEW1, prezentowała powołanie i funkcjonowanie przy każdym SCWEW wypożyczalni sprzętu specjalistycznego i pomocy dydaktycznych. Wskazywała na istotę wsparcia nauczycieli przedszkoli, szkół ogólnodostępnych przez formę wsparcia, jaką jest utworzenia wypożyczalni SCWEW przy każdym z 23 SCWEW-ów.
Temat wypożyczalni podjął w swoim wystąpieniu Pan Filip Szafarz- ekspert ds. technologii wspomagających SCWEW Toruń. Pokazał on drogę zorganizowania i powołania wypożyczalni w SCWEW Toruń. Przedstawił także niezwykle ciekawy sposób prezentacji sprzętu specjalistycznego w konwencji teleturnieju Milionerzy.
Drugi dzień konferencji również obfitował w wiele ciekawych wystąpień. Pierwsze wystąpienie miała dr Aneta Wojciechowska, która mówiła o rozpoznaniu potrzeb i jej znaczeniu dla sukcesu SCWEW, o tym, że diagnoza jest potrzebna do tego żeby uczeń mógł zaistnieć w edukacji, ale też o potrzebie diagnozy nauczycieli (radzenie sobie z zachowaniami trudnymi, z trudnościami w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży) i potrzebie diagnozy rodziców.
dr hab. prof. Joanna Rzeżnicka-Krupa w swoim wystąpieniu mówiła o tym, że edukacja dotyczy nas wszystkich, że wszyscy jesteśmy za nią odpowiedzialni. Edukacja wymaga naszego zaangażowania, ale i troski.
O ewaluacji pracy SCWEW w kontekście weryfikacji modelowych rozwiązań mówiła Sylwia Herod. Zarówno z perspektywy kadry przedszkoli i szkół, dyrektorów przedszkoli/szkół ogólnodostępnych, nauczycieli specjalistów zafunkcjonowanie SCWEW odebrane zostało bardzo dobrze. Działania SCWEW są wartościowe i adekwatne do potrzeb odbiorców. Nauczyciele widzą efektywność udzielanego wsparcia jeżeli chodzi o formy wsparcia, które przynoszą największe korzyści uczniom. Nauczyciele specjaliści dostrzegają efektywność udzielanego wsparcia rodzicom. Efektem wykorzystania wypożyczonego sprzętu jest podniesienie jakości pracy przedszkoli/szkół ogólnodostępnych, wzrost atrakcyjności zajęć, obniżenie trudności wynikających z dysfunkcji oraz integracja.
W kolejnym wystąpieniu dr hab. prof. Dorota Podgórska-Jachnik przypomniała o narastającym problemie jakim jest wsparcie uczniów ze względu na pojawiające się nowe potrzeby. Na to wyzwanie odpowiedziały SCWEWy, które zmieniły sytuację około 150 przedszkoli i szkół. Pani prof. powiedziała, że praktyka edukacyjna i inkluzja oparte są na dowodach, a tymi dowodami są SCWEWy.
Formy wsparcia dla Liderów i kadry SCWEW w projekcie, to temat, który omówiła Maria Kazimierczak. W czasie pilotażu odbyły się szkolenia stacjonarne dla Liderów, szkolenia stacjonarne i online dla kadry SCWEW, których tematy dotyczyły m.in. planowania pracy nauczyciela w szkole włączającej, oceniania uczniów w klasie zróżnicowanej, metod pracy w klasie zróżnicowanej, współpracy w pracy ze SCWEW czy praca z dorosłymi. Ponadto, dla każdego z członków zespołu SCWEW utworzona została sieć współpracy i samokształcenia. Na podstawie potrzeb uczestników projektu oraz wskazówek Ministerstwa Edukacji i Nauki zostały przygotowane szkolenia uzupełaniające oraz 5 tematycznych sieci współpracy i samokształcenia.
O superwizji w procesie rozwoju zawodowego nauczycieli mówiła dr hab. prof. Agnieszka Olechowska. Edukacja w edukacji włączającej jest m.in. kształtowaniem współodpowiedzialności oraz działaniem opartym na szczerości. Pani prof. pokazała, że dzięki superwizji edukacji włączającej nauczycieli można doskonalić swoje kompetencje w wielu zakresach, np. w aktualizowaniu własnej wiedzy czy koordynacji i ukierunkowania własnych działań.
Tematem kończącym konferencję była weryfikacja koncepcji Modelu SCWEW czyli od idei do realizacji, którą przedstawiała prof. dr hab. Beata Jachimczak. Pani prof. wskazała na potrzebę kontynuacji działań.
Podczas konferencji wyświetlane były prezentacje filmowe SCWEW, których tematyka dotyczyła realizacji koncepcji SCWEW jako systemowego rozwiązania na rzecz wsparcia szkół i przedszkoli ogólnodostępnych.
W dyskusji podsumowującej konferencję jednoznacznie wskazano na rolę SCWEW w budowaniu kompletnego systemu wsparcia przedszkoli i szkół ogólnodostępnych w pracy z grupą, klasą zróżnicowaną. Podkreślono, jak istotne dla środowiska edukacyjnego jest funkcjonowanie SCWEW i możliwość bezpośredniego kontaktu z ekspertami. . Wskazano, że SCWEW-y i ich działania są optymalną odpowiedzią na potrzeby szkolnictwa ogólnodostępnego i przyczyniają się do budowania szkoły odpowiadającej na potrzeby wszystkich uczniów
Relacje i współpraca nawiązane w ramach realizacji działań pilotażowych to dobra prognoza dla dalszej działalności. Powołanie 23 SCWEW-ów umożliwiło spotkanie ogromnej liczby profesjonalistów, dla których najważniejsze jest dobro wszystkich dzieci i uczniów.
Dziękujemy Liderom i kadrze SCWEW za wspólne działania w okresie pilotażu, za aktywność i inspiracje.
Przed nami zadanie wykorzystania doświadczeń z okresu pilotażu, weryfikacja Modelu SCWEW ale przede wszystkim przygotowanie działań w zakresie powołania kolejnych specjalistycznych centrów.
