Źródło: Adobe StockW dniach 24–25 kwietnia 2023 r. w Centrum Szkoleniowym Ośrodka Rozwoju Edukacji w Sulejówku odbyła się konferencja Etyka w szkole – refleksje i wyzwania skierowana do pedagogów oraz nauczycieli etyki, religii i języka polskiego.
Konferencję otworzył Tomasz Madej, dyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji, a następnie Tomasz Pitucha, wicedyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji. Oba wystąpienia postulowały pilną potrzebę podjęcia refleksji nad miejscem, rolą oraz zadaniami stojącymi przed etyką w kontekście edukacji.
Zasadnicza część konferencji została podzielona na trzy uzupełniające się moduły. Prelegentem pierwszego z nich, dotyczącego edukacji etycznej jako jednego z fundamentów nauczania i wychowania, był dr hab. Włodzimierz Dłubacz, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i filozof specjalizujący się w klasycznej metafizyce. Podjęty przez niego wątek kryzysu edukacji i kultury wiązał się z diagnozą problemów człowieka epoki ponowoczesnej, pozbawionej punktu oparcia w fundamentalnych wartościach oraz postawie dążenia do prawdy. Następnie głos zabrał dr hab. Marek Czachorowski, filozof i etyk również związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Jego wykład wprowadził rozróżnienie na etykę oraz etykoznawstwo, zauważając potrzebę powrotu do zaangażowania w rozstrzyganie dylematów moralnych na gruncie klasycznego rozumienia dobra i zła w miejsce podejścia utylitarnego. Trzeci prelegent modułu, Arkadiusz Robaczewski z Collegium Intermarium, wywiódł problematykę etyczną z określonej antropologii, klasycznej bądź ponowoczesnej. Tym samym dowodził, że powinności moralne są ściśle związane z tym, jak rozumiemy własne człowieczeństwo.
Po module o profilu ściśle filozoficznym przyszedł czas na moduł poświęcony edukacji etycznej w polskiej szkole. Dwa wystąpienia dr Joanny Kiereś-Łach z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (jedno w formie wykładu, drugie w formie konwersatorium) zwróciły uwagę na egzystencjalną doniosłość etyki jako przedmiotu, którego nie sposób zredukować do prostego procesu nabywania i egzekwowania wiedzy. Fakt, że etyka zajmuje się pojęciami dobra i zła, wymaga od nauczycieli tego przedmiotu głębokiej refleksji nad człowieczeństwem oraz świadomości problemów, z jakimi boryka się uczeń. Wykład dra Jacka Frydrycha, wieloletniego wykładowcy na Katedrze Etyki KUL, a także nauczyciela filozofii w III LO im. Unii Lubelskiej w Lublinie oraz autora Podstawy Programowej, koncentrował się z kolei na poszczególnych zapisach formalnych, konfrontując założenia teoretyczne przedmiotu etyki z doświadczeniem dydaktycznym.
Moduł trzeci odbył się następnego dnia konferencji. Dotyczył on problemu rozumienia podstawowych elementów klasycznej etyki w kontekście nowoczesnej (lub ponowoczesnej) kultury. W ramach otwarcia modułu głos zabrał Jacek Banaś, zastępca dyrektora Departamentu Kształcenia Ogólnego i Podstaw Programowych. W krótkich słowach wyraził on zaangażowanie Ministerstwa Edukacji i Nauki w stworzenie odpowiednich warunków oraz pomocy dydaktycznych potrzebnych do nauczania etyki w szkole. Pierwszy prelegent modułu, dr Mateusz Kiereś z Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, zwrócił uwagę na współczesne zerwanie z wiarą w możliwość docierania do realnego świata, która stanowiła podstawę dla filozofii klasycznej. Następnie głos zabrał dr Paweł Milcarek, redaktor naczelny kwartalnika „Christianitas”. Celem jego wykładu było ustalenie właściwego statusu sumienia wobec ponowoczesnych tendencji do relatywizowania wartości oraz tzw. „głosu wewnętrznego”.
Wszystkie trzy moduły, tak różnorodne w swojej treści i przyjętej formule, wzajemnie się uzupełniały. Pierwszy, bardziej teoretyczny, położył fundament filozoficzny pod następny, ukierunkowany na wstępne rozeznanie głównych problemów dydaktycznych związanych z przedmiotem etyka. Trzeci natomiast wskazał trudności w rozumieniu zasad klasycznej etyki w świecie konsumpcyjnym.
Konferencję zwieńczyła dyskusja z udziałem dyrektora Jacka Banasia, który odpowiedział na pytania, wątpliwości i postulaty nauczycieli z perspektywy aktualnych działań Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Zarówno rozmowy, jak i ewaluacja wskazały na wysoki poziom przeprowadzonej przez Wydział Rozwoju Kompetencji Społecznych i Obywatelskich formy doskonalenia.
