Europejskie Portfolio Językowe (EPJ) – informacje o projekcie

Co to jest Europejskie portfolio językowe?

Europejskie Portfolio Językowe (EPJ) jest – na wzór portfolio artystycznego – osobistym dokumentem uczącego się, dzięki któremu może on zaprezentować swoje umiejętności językowe i doświadczenia interkulturowe z różnych okresów nauki we wszystkich znanych mu językach. Posłuży się on nim przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a później starając się np. o pracę.

Portfolio to znana, wylansowana w Stanach Zjednoczonych, metoda pracy stosowana najczęściej z uczniem dorosłym, który w specjalnie opracowanym do tego celu dokumencie przedstawia swoje osiągnięcia w zakresie określonym celami nauki. W zamyśle swych europejskich twórców Portfolio językowe ma odzwierciedlać przebieg nauki szkolnej i pozaszkolnej. Jest więc świadectwem rozwoju jednostki w procesie uczenia się, który może trwać przez całe życie. Jego twórcy nazywają je współtowarzyszem drogi, prowadzącej nas do różnojęzyczności.

Przypomnijmy podstawowe terminy. Wielojęzyczność to – znajomość kilku języków przez indywidualną osobę lub współistnienie różnych języków używanych przez daną społeczność. Różnojęzyczność jest efektem kolejnych doświadczeń językowych i kulturowych indywidualnego człowieka, począwszy od języka domu rodzinnego i szerzej – danej społeczności – aż po języki innych narodów. Doświadczenia te nie są nabywane odrębnie, lecz składają się na jedną całościową kompetencję komunikacyjną, w której wszystkie te doświadczenia i języki wzajemnie się przenikają i na siebie wpływają. W różnych sytuacjach uaktywniamy odpowiednie składniki swojej kompetencji, stosownie do wymagań decydujących o skutecznej komunikacji z danym rozmówcą. I tak np. rozmówcy mogą przechodzić z jednego języka czy dialektu na inny, skutecznie wykorzystując umiejętność wypowiadania się w jednym języku, a rozumienia w innym. Nie chodzi tu już o osiągnięcie „perfekcji” w jednym, dwóch czy nawet trzech językach, o dążenie do idealnego wzorca „rodzimego użytkownika języka”, lecz o promowanie kompetencji różnojęzyczności i podkreślanie znaczenia umiejętności cząstkowych.

Najważniejsze zasady obowiązujące autorów i użytkowników Europejskiego portfolio językowego:

  1. Europejskie Portfolio Językowe jest własnością jednej osoby – dziecka, nastolatka lub osoby dorosłej.
  2. Dla użytkownika Europejskiego Portfolio Językowego jest ważna wszelka wiedza, umiejętności i doświadczenia językowe oraz interkulturowe, niezależnie od tego jakiego języka dotyczą i czy zostały zdobyte w szkole czy poza nią.
  3. Podstawą opracowania Europejskiego Portfolio Językowego są wytyczne przedstawione w dokumencie Rady Europy „Europejski systemu opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie”.
  4. Europejskie Portfolio Językowe ma być jasne i zrozumiałe dla każdego użytkownika na każdym etapie nauki, dlatego języki stosowane w opracowywanych portfoliach to: język ojczysty oraz co najmniej jeden z języków używany w krajach członkowskich Rady Europy. Dodatkowo autorzy Europejskiego Portfolio Językowego mogą wprowadzać inne języki. Ich wybór zależy od specyfiki danego kraju. I tak np.:
    • Portfolio rosyjskie proponuje 2 języki: rosyjski i angielski.
    • Portfolio węgierskie – 3: węgierski, angielski i francuski.
    • Portfolio czeskie – 4: czeski, angielski, niemiecki i francuski.
    • Portfolio szwajcarskie – także 4 języki: niemiecki, angielski, francuski i włoski.
    • Portfolio polskie: 5 języków: polski, angielski, francuski, niemiecki i rosyjski.

Jak powstało Europejskie portfolio językowe?

Idea portfolio językowego zrodziła się w Sekcji języków nowożytnych Rady Europy. Jego pierwsze wersje zostały opracowane w latach 90 dwudziestego wielu przez zespół zaangażowany w prace nad Europejskim system opisu kształcenia językowego: uczenie się nauczanie, ocenianie. Kolejne lata (1998-2000) to okres pilotażu. W latach 2000-2002 Komitet Akredytacyjny Rady Europy zatwierdził blisko 40 wersji językowych Europejskich Portfolio Językowych (EPJ). W pierwszej dziesiątce krajów posiadających własne EPJ znalazły się: Szwajcaria, Francja, Rosja, Niemcy (m. in.: Turyngia, Nadrenia-Westfalia), Czechy, Wielka Brytania, Irlandia, Węgry, Holandia i Szwecja. Także organizacje międzynarodowe opracowują swoje własne Europejskie portfolio językowe i, np. jako szóste było akredytowane w 2000 r. własne Europejskie Portfolio Językowe organizacji pozarządowej EAQUALS/ALTE.

Do 2014 roku powstało ponad 100 wersji Europejskiego Portfolio Językowego, w tym także polskie. Każda zgłoszona wersja jest weryfikowana – do 2011 roku akredytację poszczególnym wersjom przyznawał Komitet Akredytacyjny Rady Europy, następnie kolejne wersje EPJ podlegały rejestracji po spełnieniu warunków zgodnych z Europejskim system opisu kształcenia językowego: uczenie się nauczanie, ocenianie.

Jedynie portfolia akredytowane/zarejestrowane przez Radę Europy są dokumentami, stosowanymi w formalnym i nieformalnym systemie edukacyjnym danego państwa i w Europie.

Ważne wydarzenia:

  • 1998 – 2000 – Europejskie Portfolio Językowe wprowadzane eksperymentalnie do szkół w 15 krajach członkowskich Rady Europy.
  • 2000 (październik) – Konferencja Komitetu Ministrów Edukacji Rady Europy w Krakowie. Rezolucja zalecająca rządom krajów członkowskich wspieranie działań mających na celu opracowywanie i implementację Europejskie Portfolio Językowego.
  • 2001 – Wdrożenie pierwszego Europejskiego Portfolio Językowego dla młodzieży i dorosłych w Szwajcarii.
  • 2001 (luty) – Otwarcie Europejskiego Roku Języków w Lund w Szwecji. Rada Europy promuje Europejskie Portfolio Językowe na poziomie paneuropejskim.
  • 2004 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów od 10 do 15 lat (62.2004).
  • 2006 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów od 6 do 10 lat (72.2004).
  • 2006 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów (76.2006).
  • 2007 – Uzyskanie akredytacji Rady Europy polskiej wersji Europejskiego Portfolio Językowego dla dzieci od 3 – 6 lat (87.2007).
  • 2007 – Opublikowanie Europejskiego Portfolio dla Studentów – przyszłych nauczycieli języków.
  • 2010 (do grudnia) Akredytowano 107 wersji narodowych Europejskiego Portfolio Językowego.
  • 2010 Akredytowano pierwszą elektroniczną wersję Europejskiego Portfolio Językowego dla osób niedowidzących i niewidzących.
  • 2011 Rada Europy zmienia procedury związane z zatwierdzaniem narodowych wersji Europejskiego Portfolio Językowego – kolejne portfolia są rejestrowane zgodnie z wypracowanymi standardami po spełnieniu wymagań opisanych w ESOKJ.
  • 2014 Zarejestrowano 9 nowych wersji Europejskiego Portfolio Językowego w tym portfolio po japońsku dla osób uczących się języka japońskiego jako obcego.

W jakim celu wprowadzono Europejskie portfolio językowe?

Podstawowe cele opracowania i wprowadzenia Europejskiego portfolio językowego:

  • Umacnianie różnorodności oraz tożsamości językowej i kulturowej narodów Europy.
  • Upowszechnianie idei doskonalenia znajomości języków i kultur przez całe życie.
  • Rozwijanie odpowiedzialności i autonomii ucznia w procesie uczenia się, w tym doskonalenie umiejętności samodzielnego uczenia się.
  • Przyczynianie się do rozwoju osobistego i ułatwienie mobilności obywateli Europy przez stosowanie wspólnego, jasnego i porównywalnego opisu zdobywanych przez nich umiejętności i kwalifikacji językowych.

Praca z Europejskim portfolio językowym powinna przyczynić się do:

  • Poznania siebie jako osoby uczącej się.
  • Zdobycia wiary we własne możliwości.
  • Stopniowego opanowania umiejętności oceny swoich postępów w poznawaniu języków i kultur.
  • Refleksji nad własnymi sposobami uczenia się.
  • Zdobycia samodzielności w nauce języków oraz zdolności świadomego doskonalenia kompetencji językowej, komunikacyjnej, interkulturowej i różnokulturowej.

Budowa i opis Europejskiego Portfolio Językowego

Każde Europejskie Portfolio Językowego składa się z trzech ściśle powiązanych ze sobą części: Paszportu Językowego, Biografii JęzykowejDossier.

Każda z nich ma swoje miejsce w cyklu nauki i pełni określoną funkcję.

  1. Paszport Językowy prezentuje profil językowy oraz bilans doświadczeń interkulturowych jego posiadacza. Dzięki ujednoliconej formie dokument ten jest rozpoznawany na terenie całej Europy – zawiera informacje o Radzie Europy i paszporcie, dane właściciela, jego portret językowy- profil językowy – samoocenę, tabelę samooceny, informacje od kiedy uczy się języków i jak ta nauka przebiega, jakie nabywa się doświadczenia i jak można poświadczyć nabywaną wiedzę, doświadczenia i umiejętności
  2. Biografia językowa to osobisty zapis wydarzeń związanych z nauką języków i także osobista refleksja ucznia na temat własnych strategii uczenia się oraz potrzeb i celów nauki – gdzie i kiedy słyszę języki wokół siebie, bliskie mi osoby mówią po:, chciałbym poznać inne języki, koresponduję, rozmawiam/łem z cudzoziemcami z, kraje, gdzie byłem – zabytki, mieszkańcy, zwyczaje, jedzenie, ciekawostki, jak uczę się języków – mój styl uczenia się, z czego korzystam, gdy się uczę: podręcznik, prasa młodzieżowa, programy komputerowe itd.
  3. Dossier to teczka zawierająca wybór prac i dokumentów właściciela Portfolio. To właśnie w Dossier osoba ucząca się gromadzi swoje najlepsze prace, dyplomy, zaświadczenia o udziale w konkursach, wymianie, np. międzyszkolnej, projekcie/tach, kursach językowych, wycieczce, podróży, pracy wakacyjnej za granicą itd.

Uczeń może wypełniać strony BiografiiDossier w domu, to on powinien decydować o tym, jakie informacje będzie zawierać jego Portfolio i jak często będzie je zamieszczał. Nauczyciel przedstawi mu Portfolio, zapozna ze sposobami pracy na lekcji czy zajęciach i zaproponuje mu zadania przygotowujące do samodzielnej pracy w domu. Reszta należy już do ucznia.


Kto jest adresatem Europejskiego portfolio językowego?

Europejskim portfolio językowym może posługiwać się każdy, kto uczy się lub uczył jednego lub kilku języków. Warto jednak pamiętać, że Portfolio musi być dostosowane do wieku, potrzeb i celów osoby uczącej się.
Polskie wersje językowe Europejskiego Portfolio Językowego przygotowano dla:
  1. dzieci w wieku 3 – 6 lat
  2. dzieci w wieku 6 – 10 lat
  3. uczniów w wieku 10 – 15 lat
  4. uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów (wiek 16+)
  5. dorosłych
Dodatkowo opracowano kilka poradników dla nauczycieli i rodziców, które pomagają wspierać dziecko pracujące z portfolio:
  1. „Moje pierwsze europejskie portfolio językowe. Poradnik dla nauczycieli i rodziców”
  2. „Europek na zajęciach języków. Poradnik dla nauczycieli i rodziców”
  3. „Czego Janek się nauczy…przewodnik metodyczny dla nauczycieli do Europejskiego Portfolio Językowego dla ucznió w od 10 do 15 lat”
  4. „Jak samodzielnie poznawać języki i kultury. Przewodnik metodyczny do Europejskiego Portfolio Językowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów”

 Projekt upowszechniania EPJ

Europejskie portfolio językowe” (EPJ) jest nieocenioną pomocą dydaktyczną dla wszystkich, którzy uczą się języków obcych niezależnie od wieku. Stanowi ono osobistą dokumentację edukacji językowej, w której uczący się może przedstawić swoje umiejętności językowe i doświadczenia interkulturowe z różnych okresów nauki we wszystkich znanych mu językach. Może posługiwać się nim przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a później nawet starając się o pracę. Praktyczny charakter tego dokumentu sprawił, że Ośrodek Rozwoju Edukacji aktywnie włączył się w upowszechnianie EPJ w polskim systemie oświaty.

Ostatnia aktualizacja: 4 lutego 2019