- Z początkiem stycznia 2022 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazały się dwa projekty rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki zmieniające: a) rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej; b) rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia.
Ogólna analiza zmian w projektach rozporządzeń.
1. Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
Świadomość historyczna oraz umiejętności kształtowane i rozwijane na lekcjach historii umożliwiają młodym ludziom dostrzeganie związków między współczesnością a przeszłością, kształtowanie postaw patriotycznych, krytyczne i racjonalne ocenianie wydarzeń, jak również kształtowanie postawy szacunku wobec dorobku cywilizacyjnego innych kultur lub narodów.
Z powyższych względów edukacja historyczna wymaga stałej uwagi i odpowiednich zmian, które będą sprzyjać osiąganiu ww. celów edukacji historycznej. Takie zmiany potrzebne są obecnie w odniesieniu do historii najnowszej – powojennej, której realizacja w szkołach napotyka na trudności wynikające z obiektywnych przyczyn związanych z tym, że zagadnienia historii najnowszej omawiane są w ostatniej klasie, w której uczniowie – w przypadku branżowej szkoły I stopnia – skupiają się głównie na przygotowaniu do egzaminu zawodowego.
Proponowane w projekcie zmiany polegają zatem na wzmocnieniu komponentu historii najnowszej w edukacji historycznej uczniów szkół ponadpodstawowych (uczniów branżowej szkoły I stopnia) z jednoczesnym zachowaniem wybranych treści z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz wydłużeniem cezury obowiązkowego, regularnego, i chronologicznego kursu historii).
Niniejsze rozporządzenie przewiduje zmiany w załączniku nr 4a do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.
Proponowane zmiany polegają na:
- uzupełnieniu treści nauczania – wymagań szczegółowych z zakresu przedmiotu historia o wydarzenia z okresu po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej (w 2004 r.) do 2015 r. oraz punktowych uzupełnieniach w treściach nauczania – wymaganiach szczegółowych w obrębie wcześniejszych epok historycznych;
- zastąpieniu przedmiotu wiedza o społeczeństwie przedmiotem historia i teraźniejszość, który obejmuje zagadnienia z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz zagadnienia z historii najnowszej – dzieje powojenne (od 1945 r. do 2015 r.).
Podmioty, na które wpływa projekt rozporządzenia oraz zakres oddziaływania.
- Uczniowie branżowej szkoły I stopnia (absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej; w roku szkolnym 2022/2023 i kolejnych). Zmiany programowe w zakresie przedmiotów historia oraz wiedza o społeczeństwie obejmą uczniów branżowej szkoły I stopnia od roku szkolnego 2022/2023, sukcesywnie począwszy od klasy I
- Nauczyciele historii i wiedzy o społeczeństwie w branżowej szkole I stopnia. Zmiany w zakresie nauczania przedmiotów historia oraz wiedza o społeczeństwie będą wdrażane od roku szkolnego 2022/2023, sukcesywnie począwszy od klasy I.
- Wydawcy podręczników do historii oraz wiedzy o społeczeństwie. Konieczność przygotowania nowych podręczników do przedmiotu historia i teraźniejszość.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia.
Świadomość historyczna oraz umiejętności kształtowane i rozwijane na lekcjach historii umożliwiają młodym ludziom dostrzeganie związków między współczesnością a przeszłością, kształtowanie postaw patriotycznych, krytyczne i racjonalne ocenianie wydarzeń, jak również kształtowanie postawy szacunku wobec dorobku cywilizacyjnego innych kultur lub narodów.
Z powyższych względów edukacja historyczna wymaga stałej uwagi i odpowiednich zmian, które będą sprzyjać osiąganiu ww. celów edukacji historycznej. Takie zmiany potrzebne są obecnie w odniesieniu do historii najnowszej – powojennej, której realizacja w szkołach, w szczególności ponadpodstawowych, napotyka na trudności wynikające z obiektywnych przyczyn związanych z tym, że zagadnienia historii najnowszej omawiane są w ostatniej klasie, w której uczniowie skupiają się przede wszystkim na przygotowaniu do egzaminu maturalnego (uczniowie liceów ogólnokształcących), uczniowie techników – do egzaminu maturalnego i egzaminów zawodowych.
Proponowane w projekcie zmiany polegają zatem na wzmocnieniu komponentu historii najnowszej w edukacji historycznej uczniów szkół ponadpodstawowych (liceum ogólnokształcącego i technikum oraz branżowej szkoły II stopnia) z jednoczesnym zachowaniem wybranych treści z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz wydłużeniem cezury obowiązkowego, regularnego i chronologicznego kursu historii.
Proponowane zmiany polegają na:
- podstawę programową kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum – polegające na:
- zmianie podstawy programowej przedmiotu historia, w tym wydłużeniu narracji historycznej o okres 2004-2015 (zakres podstawowy i rozszerzony) z jednoczesną redukcją wybranych zagadnień historycznych w ramach poszczególnych epok,
- zastąpieniu podstawy programowej przedmiotu wiedza o społeczeństwie (zakres podstawowy) podstawą programową przedmiotu historia i teraźniejszość (zakres podstawowy),
- zmianie podstawy programowej przedmiotu wiedza o społeczeństwie (zakres rozszerzony); zmiany w tym zakresie wiążą się zastąpieniem przedmiotu wiedza o społeczeństwie (zakres podstawowy) przedmiotem historia i teraźniejszość (zakres podstawowy), ale również nową koncepcją przedmiotu.
- podstawę programową kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej – polegające na zastąpieniu podstawy programowej przedmiotu wiedza o społeczeństwie podstawą programową przedmiotu historia i teraźniejszość.
Bezpośrednia kontynuacja (po klasie VIII szkoły podstawowej) w szkołach ponadpodstawowych: w liceum ogólnokształcącym i technikum odpowiednio poszerzonego i pogłębionego kursu historii najnowszej w połączeniu z treściami z zakresu wiedzy o społeczeństwie – w formie przedmiotu ukazującego uczniom związki pomiędzy historią najnowszą a otaczającą ich rzeczywistością – powinno sprzyjać lepszej znajomości i rozumienia przez młodzież skomplikowanych zagadnień historii najnowszej Polski i świata, jak również lepszemu przygotowaniu do świadomego i odpowiedzialnego udziału w życiu społecznym.
Podmioty, na które wpływa projekt rozporządzenia oraz zakres oddziaływania.
- Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum (absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej; w roku szkolnym 2022/2023 i kolejnych). Zmiany programowe w zakresie przedmiotów historia oraz wiedza o społeczeństwie obejmą uczniów klasy I od roku szkolnego 2022/2023 i w kolejnych latach będą wdrażane sukcesywnie w kolejnych klasach.
- Uczniowie branżowej szkoły II stopnia (w roku szkolnym 2025/2026). Zmiana polegająca na zastąpieniu przedmiotu wiedza o społeczeństwie przedmiotem historia i teraźniejszość wejdzie w życie od roku szkolnego 2025/2026.
- Nauczyciele historii i wiedzy o społeczeństwie w liceum i technikum (w roku szkolnym 2021/2022). Zmiany w zakresie nauczania przedmiotów historia oraz wiedza o społeczeństwie będą wdrażane od roku szkolnego 2022/2023, sukcesywnie począwszy od klasy I.
- Wydawcy podręczników do historii oraz wiedzy o społeczeństwie. Konieczność przygotowania nowych podręczników przedmiotu historia i teraźniejszość oraz sukcesywnej zmiany podręczników do historii oraz do wiedzy o społeczeństwie w zakresie rozszerzonym
