Ośrodek Rozwoju Edukacji

Konferencja „Wskaźniki edukacji włączającej – dawne dylematy, nowe doświadczenia”, której tematem przewodnim była analiza i ewaluacja edukacji włączającej w kontekście zapewnienia pełnego i satysfakcjonującego uczestnictwa w procesie kształcenia wszystkim uczniom, odbyła się 16 grudnia 2020 roku. Organizatorami wydarzenia byli: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz Uniwersytet Ostrawski w Ostrawie. Podczas konferencji przedstawione zostały  międzynarodowe doświadczenia i praktyki, które mogą stanowić istotny punkt odniesienia dla działań podejmowanych w Polsce.

W swoim wystąpieniu Marzena Machałek – Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu do spraw wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki, edukacji włączającej oraz kształcenia zawodowego, krótko odniosła się do  działań międzyresortowych mających na celu zmiany legislacyjne na rzecz rozwoju edukacji włączającej.

Wystąpienie prof. Chris Forlin i prof. Tim Loreman dotyczyło zagadnień reformy edukacji włączającej.  Poruszone zostały kwestie efektywności  zmiany w kontekście pomiarów skuteczności podejmowanych działań. Prof. Gajdzica zaznaczył, że prof. Ch. Forlin i T. Loreman uczestniczyli w procesie zmian w obszarze edukacji w wielu krajach.  W jego ocenie założenia oparte na kulturze i polityce społecznej oraz dobrych praktykach są kluczowe. Dodał, że pomiar w edukacji włączającej związany jest nie tylko z efektywnością kształcenia, ale także ze społeczną odpowiedzialnością.

Wystąpienie prof. dr hab. Miloňa Potměšila było poświęcone filarom edukacji włączającej, które powinny stanowić obszar ewaluacji w kontekście efektywności. Prof. Potměšil zaznaczył, że w procesie nauczania uczestniczy całe środowisko szkolne, a zatem myśląc o ewaluacji − należy brać pod uwagę nauczycieli, personel szkoły oraz dzieci i rodziców. Podkreślił także kwestię związaną z przygotowaniem nauczycieli  do pracy z uczniami ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi.

Kolejne wystąpienia konferencyjne przyniosły wiele ciekawych pomysłów na działania włączające, które mogłyby stanowić inspirację dla realizacji wsparcia przez Specjalistyczne Centra Wspierające Edukację Włączającą (SCWEW). Zauważono potencjalne korzyści z funkcjonowania centrów doradczych dla szkół ogólnodostępnych.

Obok części wykładowej niezwykle interesująca była wirtualna dyskusja zaplanowana w kilku panelach. Interlokutorzy starali się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

– czy pomiar edukacji włączającej jest możliwy? jeżeli tak, to jak ją mierzyć?

– komu pomiar edukacji włączającej jest potrzebny?

– jakie „twarde” i „miękkie” wskaźniki edukacji włączającej odwzorowują jej wartość/skuteczność?

Uczestnicy zastanawiali się nad obecnością edukacji włączającej w szkołach i środowiskach lokalnych. Podkreślano, że edukacja włączająca jest faktem, a jedyne dane opisujące rzeczywistość włączającą to dane ilościowe. Wiemy zatem ile, ale ciągle nie wiemy jak! Postulowano prowadzenie różnorodnych poziomów badania jakości edukacji włączającej − począwszy od autorefleksji nauczycieli, specjalistów, poprzez zbadanie jakości i zakresu realizowanych działań włączających. Kilka wniosków z dyskusji:

• edukacja włączająca jest obecna w społeczeństwie, ale jest różnie rozumiana i różnorodna jest forma realizowanych działań;
• w lokalnych środowiskach nie jest równomierna wiedza i gotowość do realizacji założeń edukacji włączającej, ważne jest myślenie o edukacji włączającej jako procesie, a nie jednorazowym działaniu;
• rośnie świadomość rodziców, którzy preferują edukację dzieci w szkołach ogólnodostępnych, ale też rosną oczekiwania wobec szkoły w zakresie zaspokojenia potrzeb;
• niezbędne jest opracowanie standardów dla szkół w celu zapewnienia edukacji wysokiej jakości. Przedstawiciele MEN podkreślili, że trwają prace w zakresie założeń oraz szczegółowych zasad wdrażania edukacji włączającej do praktyki szkolnej.

Działania z zakresu edukacji włączającej wymagają współpracy wielu osób, instytucji, organizacji, placówek funkcjonujących w środowisku lokalnym. Warto się do tego przygotować, m.in. organizacyjnie, finansowo i merytorycznie, by jakość oddziaływań była coraz wyższa. Szansą na zweryfikowanie jednej z propozycji, jaką jest powołanie SCWEW, będzie jego pilotażowe wdrożenie.